Blok Zincir Dünyası - HD \ Blockchain

Blok Zincir Dünyası

Bugün ki konumuz, Blockchain yani blok zinciri. Eminim bu konuyu bilmeyen yoktur, bilmeyip de merak eden de çoktur. Peki, nedir bu blockchain? Sizlere elimden geldiğince konuyu hem anlayabileceğiniz hem de detaylı bir anlatım ile sunum yapacağım.
Şunu dipnot olarak geçmek istiyorum. Bugün ki konumuz Blockchain. Bitcoin değildir. İkisi genelde birbirine karıştırılsa da bağlantılı olsa bile aslında farklıdır. Bitcoin gibi dijital paralar, Blockchain’in alt uygulamalarından sadece bir tanesidir. Blockchain bu uygulamaların temelini oluşturan çok geniş bir kavramdır.

Blockchain Nedir?

Sahip olduğumuz bütün alışkanlıkların düşüncelerimizin bakış açılarımızın değişeceği bir döneme doğru gidiyoruz. Kuantum bilgisayarlar, sanayi 3.0, yapay zekâ derken bugüne kadar bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz her şey hayatımızda olacak. Bugün ki konumuz bütün bu bahsedilen değişimin omurgası sayılabilen bir teknoloji diyebiliriz. Bildiğimiz hemen her şeyi değiştirebilecek bir güç.

Her yeni teknoloji ile beraber aslında iki büyük hata yapıyoruz. Ya ne olduğunu bilmeden anlamadan koşulsuz kabul ediyoruz. Ya da aynı şekilde anlamadan koşulsuz ret ediyoruz. Önce anlamak ve daha sonra fırsatları, tehditleri ve avantajları değerlendirmek gerekiyor. Sizler için Blockchain hakkında detaylı bilgi sunarak artık en iyi şekilde bilmiş olacaksınız. Blockchain bir tehdit mi? Yoksa fırsat mı? Tarihçesine kısaca baktıktan sonra detaylı bir analiz yapalım isterseniz.

Kısadan Tarihçesine Bakalım

İlk olarak 1988 yılında bir ekonomist dergisinin kapağında doların 2018 yılında tahtını kaptıracağı yazıyordu. 1991 tarihinde ise Blockchain teknolojisi patent olarak günümüz kriptografi uzmanları olan W. Scott Stornetta ve Stuart Haber tarafından bulunmuştur. Her ne kadar belirsiz nedenlerden dolayı 2003 yılında patent sona erse de 2008 yılında tekrar gündeme gelerek Satoshi Nakamoto tarafından kriptografi hayranlarının olduğu siteye 9 sayfalık makale yayınladı. Her ne kadar yayınlayın adı Satoshi Nakamoto olsa da gerçekten böyle biri olmadığına inanılıyor. (Yeni bir makale konusu da olabilir) Yayınlayan kişinin ya da grubun takma ismi olarak biliniyor.

Makalenin adı ise Bitcoin. Amacı, eşler arası elektronik nakit sistemi. Dünya ise bu yeni yaklaşımı o zaman öğrendi. Dijital paranın manifesto sayılabilecek bu belge 2008'de yayınlandığına göre demek ki Blokchain yani blok zinciri çalışmaları çok daha eskiye dayanıyor. Yukarıda da söylediğim gibi 1988 yılında ilk çıkışlar sezilmişti.

Blockchain Tehdit mi? Fırsat mı?

Dünya bir tasarım sürecinden geçiyor bunu artık herkes anladı ama önemli olan bu sürecin sonunda nasıl bir dünyaya uyanacağımız. Peki, sıklıkla duyduğumuz Blockchain dünya için bir fırsat teknolojisi mi? Yoksa bir tehdit mi? Bu sorunun ardından kimileri ya koşulsuz katılalım diyor. Ya da koşulsuz böyle şeylerin tehdit olduğunu savunuyor. Sizlerle beraber her iki açıyı da ele alarak konuyu detaylandıralım.

Hayatlarımıza kaçınılmaz yenilikler geliyor ve bu yenilikleri yönetebilmek için öncelikle onları tanımamız gerekiyor. Blockchain kısacası içinde çok fazla gizem barındıran bir yenilik diyebiliriz. Çünkü düşünün ki dünyayı tamamen yeniden şekillendirecek bir teknoloji ama tam olarak ne zaman ve kim tarafından ortaya atıldığı bile belli değil.

Şuan kullandığımız internetin mantığını anlıyorsunuz. Her yapılan işlemin bağlı olduğu bir ya da birkaç merkezi bulunuyor. Mesela siz bunu okurken Cyber-Akademi sitesine ait sistemlerine bağlanıyorsunuz. Mobilden fatura ödemek istediğimizde banka uygulamasını açarız. Bu da bankanın sistemlerinin devreye girdiğini gösteriyor. Bütün bu sistemler tek merkezden yönetilmektedir. Böyle olması güvensiz olacağından ötürü Blockchain devreye giriyor.

Zamanında yapılan Blockchain reklamlarında da bankaların sistemleri çöktüğünde varlıkların buhar olabileceğini belirtilerek Blockchain’in aslında daha güvenli olduğu belirtiliyor. Her ne kadar onlarca yılda bir kere yaşanmasa da Blockchain güvenilir olduğunun gerçeğini değiştirmemektedir. Bunun sebebi, Blockchain’in çalışma mantığının zincirler halinde olması. Bundan dolayı da adı blok zinciridir. Blockchain’in amacı tek merkezliliğin sonu. Tek merkezli sistemlerde siz işlem yaptığınız kayıt defterlerinde tutuluyor.

Eskiden bu kayıt defterleri tek bir merkez üzerinden kontrol edilir. Blok zincirinde ise bu kayıt defterleri aynı anda binlerce bilgisayara kaydedilmektedir. Siz işlem yaptıktan sonra işleminiz sistem tarafından onaylanır. (ki bu işleme Mining ya da madencilik diyebiliriz. Bu konuyu da ileride açabiliriz inşallah) İşlem onaylanmasının ardından sizin kayıt defteriniz bloğa ekleniyor. Bloğun kapasitesi dolduğunda ise bu blok zincire ekleniyor. Zincire eklenmesi demek, artık hiçbir şekilde değiştirilememesi demektir. Çünkü zincire eklenen her blokta kendisinden önceki işlemlerin de bir kopyası bulunuyor. Ayrıca aynı kayıt dünyanın farklı bölgelerinde binlerce farklı bilgisayarlarda mevcut. Bundan dolayı saldırılması ve açığının bulunması imkânsız diyebiliriz.

Tek merkezli sistem olsaydı, sadece merkeze saldırılarak bütün bilgi ve verileri alınabilmektedir. Ayrıca Blockchain işlemlerini yaparken kişisel imzalarınız bulunuyor. Bu imzalar “1” ve “0” lardan oluşan 256 basamaklı imzalardır. Haliyle bu imzaların bulunabilmesi de pratikte imkansız olurken, teorikte de çok mümkün sayılmamaktadır. Blockchain sistemini kullanırken bir gizli ve bir de açık anahtarınız bulunuyor. Açık anahtar, sadece işlemin size ait olduğunu doğrulamak için kullanılır. Gizli anahtar ise sizden başka birinin bilme şansı yoktur.

Şu an dünya merkeziyetçi bir yapıya sahip. Her bir işlemin belli bir muhatabı var ama blok zincirinde -insanların yönettiği bir sistemden bahsediyoruz. Birine para göndereceksiniz. Blockchain sisteminde banka ile muhatap olmanıza ya da banka gibi aracı kuruluşlara komisyon ödemenize gerek yok. Siz sadece parayı göndereceğiniz şahısla muhatapsınız.

Ayrıca, Blockchain sadece para ile sınırlı bir teknoloji değildir. Kullanım alanı çok geniş olmakla beraber Türkiye’de olmasa da dünyanın farklı ülkelerinde Blockchain tabanlı sistemler kullanılmaya başlandı. Bu teknoloji, yapay zekanın da kuantum bilgisayarlarla yönetilecek sistemlerin de temelini duracak bir teknolojidir. Bilgi güvenliği ve özgürlüğün yanında en önemli özellik ise takip edilebilme özelliğidir. Mesela bir ürün alacaksınız diyelim. Bu işletme Blokchain tabanlı bir sistem kullanıyor diyelim. Ürünün barkodunu okuttuğunuzda sizlere o ürünün tüm detaylarını, içindekileri ve içindekilerinin hangi fabrikada üretildiğinden hatta gıda ise hangi tarladan ve hangi tarihte geldiğine kadar detaylı bir analiz karşınıza çıkacaktır. Yani bilgiyi bulabileceğimiz çok şeffaf süreci getirecek bir teknoloji diyebiliriz.

İfade özgürlüğü hakkında örnek verelim. Mesela şuan sosyal medya yaptığınız bir paylaşım merkez ya da saldırı yapacak kişi tarafından silinebilir mi? Evet silinebilir. Çünkü tek merkezden yönetilmektedir. Fakat Blok zinciri tabanlı bir sosyal medyada hiç kimse paylaştığınız bir paylaşımı silemez ya da veriyi değiştiremez.

Güvenlik boyutu ndan örnek verelim. Yapay zekanın gelişmesiyle yakın zamanda yapay zekanın kullandığı fabrikalar ile tanışacağız. (Bu da ayrı bir konu olabilir.) Bu fabrikada çalışan her cihaz tek bir merkez üzerinden kontrol edilmektedir. Bir hacker merkezi hackleyerek milyonlarca dolar zarar verebilir. Bunun yerine Blok zincirli bir teknoloji kullanılsa bu durum ortadan kalkar ve daha güvenli bir boyut sağlar. Yani özetle, bu sistemin vaadi daha güvenli, merkezlere bağlı olmayan daha özgür bir dünya.

Buna rağmen neden şüpheyle yaklaşanlar var? Gelin bir de madalyonun diğer yüzüne bakalım.
Blok zincirine şüpheyle yaklaşanlar da aslında haksız değiller. Şüpheye sebep olan şeyler ucu açık olması ve bilinmiyor olmasıdır. Sistemi tam anlamıyla sahada göremedik. O yüzden insanın aklına soru işaretleri takılıyor olabilir. Örneklendirerek gidelim.

Mesela, aracı olmadan para göndermekten bahsettik. Bankaların en büyük gelir kaynaklarından bir tanesi de komisyondur. Düşünün ki dünya çapında her yıl 600 Milyar doları buluyor. Biz tüm dünya blok zinciri kullanırsak ne kadar büyük zarara uğrayacaklarını bir düşünün. Sadece para gönderme konusu da değil, aracı olan tüm işlemlerde de geçerli. Tabi ki bu durum bankacıları batırmaz çünkü faiz olduğu sürece bankalar batmaz. Aracı derken de sadece bankalardan bahsetmiyoruz. Ev alacaksınız, emlakçı komisyonundan kurtuluyorsunuz. Otomobil alacaksınız da aynı şekilde. Blok zinciri üzerinden yapılan para transferlerinde ülkelerin nasıl bir otoritesi olacak ve oluyor az çok görüyoruz. Önlemler alınmaz ise çok daha büyük değişimler olacağı kesin.

(Bunun yanında araştırdığım çok saçma bir konu daha var. BitNation, dünya vatandaşlığı. 2014 Blockchain ile kurulan vatandaşlık sistemi. BBC, CNN, Forbes, IBT, Tedx gibi Dünyanın önde gelen markaları ortakları. 2017’de ise UNESCO’dan ödül aldı. Dijital kimlik dayatarak insanların şahsiyetlerini ellerinden almaya çalışan bir sistem gibi diyebiliriz. Bu da ayrı bir konu olabilir.)

İfade özgürlüğü kısmından gidelim. İfade özgürlüğü sınırları olmadığı zaman kaosa dönüşebilecek bir kavramdır. Düşünün Blok zincir tabanlı sosyal medya platformu oluşturulmuş ve oradan hiçbir şey silinemiyor. Buna sadece fikirler olarak bakmayın. Bir çocuk istismarcısının paylaşımları da kıyamete kadar orada kalacak. Terör propagandası paylaşımları orada kalacak. Yani kendi içinde fırsat olabileceğinden çok daha büyük tehdit barındırıyor olabilir.

Peki, bu durum blok zinciri teknolojisinden uzak durmanız gerektiği anlamına mı geliyor? Kesinlikle hayır. Çünkü istesek de istemesek de blok zinciri de dijital paralar da hayatımıza girdi ve yenileri girmeye devam edecek. Daha da önemlisi olumsuz açılardan baktığımız kısımlar daha çok varsayım. Bu sistemi net olarak anlatmak şuan için mümkün değil. Çünkü henüz yaygın bir şekilde uygulamalarını görmedik. Görmeye başladıkça fikirlerimiz daha iyi bir şekilde netleşecektir. Bugün okuduklarınız gözden kaçırılmaması gereken yönleri.

Çıkan yeniliklere karşı başta bahsettiğimiz gibi genelde iki büyük hata yapılır. Birincisi ne olduğunu anlamadan kucak açmak, ikincisi de yine ne olduğunu anlamadan karşı çıkmak. Her şeyden önemlisi araştırma yapmak gerekiyor.

Burada yapılması gereken en önemli şeylerden biri de devlet bazında bu konuda çalışmaları arttırmak. Türkiye şu an bu konularda tarafsız ama boşta durmuyor. TÜBİTAK gibi ya da üniversiteler gibi birçok kurum bu konuda raporlar yayınlamaya ve çalışmalar düzenlemeye başladı. Daha kontrol edilebilir bir ortamda bu dijital kayıt sistemine dahil olmanın yolları mutlaka bulunacaktır. Çünkü teknolojide açılamayacak sorun yok.

Şu an için bildiğimiz tek şey tüm devlet yapısının tüm işleyişin baştan aşağı değişeceği. Aslında bu çok daha derin mesele. Daha ayrıntılı bir şekilde yorumlarda da konuşabilir ya da daha geniş bir anlatım yapabiliriz.

Birçok insanın fırsat olarak da gördüğü, balon ve dolandırıcılık sistemi de dediği Bitcoin konusunu da ileriki zamanlarda da paylaşırız inşallah. Zaman ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim. Allah’a emanet olun.

Kaynaklar

Kaynak

Kaynak2

Kaynak3

//_BÖRÜ_ kaynak eklendi.