3. Bulut Bilişim Dağıtım Modelleri - Genel Bulut - Özel Bulut - Hibrit Bulut
4. Bulut Bilişim Servis Modelleri - Hizmet Olarak Altyapı IaaS - Hizmet Olarak Platform PaaS - Hizmet Olarak Yazılım SaaS - Sunucusuz Bilgi İşlem
Cloud Computing yani Bulut Bilişim,
Kullanıcıların yerel konumlarında, herhangi bir işlem veyahut bir altyapı gerekmeksizin, alınacak hizmetin sağlanabilmesini konu alan bilişim servisidir. Bilgi işlem hizmetlerinin internet yani “bulut” üzerinden sağlanarak daha hızlı inovasyon, esnek kaynaklar ve ekonomik ölçeklendirme sunulmasıdır. Bilgisayarlar vb. cihazlar için, istenildiği zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adıdır diyebiliriz. Aynı zamanda internet teknoloji servisleri için temeli internet protokollerine dayanan; yeni bir tamamlayıcı, hizmet dağıtıcı olarak tanımlanmaktadır. Bulut bilişimin bir ürün değil de hizmet olduğunu unutmamak gerek. Kullanıcılar arasında, gelecekte bilgisayar harddisklerinin yerine çevrimiçi bulutların kullanılacağı öngörüsünün de hakim olduğunu belirtelim.
Belirli alanlarda kullanıyor olduğumuz bulut hizmetleri için ödeme yaptığımızdan dolayı işletim maliyetlerimizi düşürebilir, altyapının daha verimli bir şekilde çalıştırması sağlanabilir ve değişen iş gereksinimlerine uygun hale gelecek şekilde ölçeklendirme yapabiliriz. Bulut bilişim sayesinde kullanıcılar istedikleri hizmetten kendi aygıtlarında herhangi bir altyapı oluşturmadan yararlanabilirler.
Bulut Bilişim sayesinde programlarla yaptığımız birçok işlemi artık internet üzerinden sanal olarak yapabiliyoruz bildiğiniz gibi. En basitinden örnek verecek olursak Microsoft Office Word ve Excel gibi programları Google Hesabımızdan indirmeden sanal olarak kullanabiliyoruz.
Bulut Bilişim Avantajları
Maliyet: Donanım ve yazılım satın alma, şirket içi veri merkezleri kurma ve çalıştırma gibi yatırım giderlerini ortadan kaldırır. Bu sayede maddiyat açısından önemli bir konuma sahiptir.
Hız: Bulut Bilişim hız konusunda da bizlere büyük yarar sağlamaktadır. Örnek verelim: Birçok Bulut Bilgi İşlem hizmetinin sunulmasıyla birlikte büyük çaptaki bilgi işlem kaynakları dakikalar içinde sağlanabilir. Bu sayede işletmeler daha fazla esneklik kazanarak kapasite planlama baskısından kurtulmuş olurlar.
Güvenilirlik: Bulut Bilgi İşlem sayesinde, veriler bulut sağlayıcısının ağındaki birden fazla yedekli konumda yansıtabilme özelliği sayesinde veri yedeklemeyi, olağanüstü durumlarda kurtarmayı ve iş sürekliliğini kolaylaştırarak ekonomik hale getirir.
Güvenlik: Genellikle bulut sağlayıcıları, güvenlik konusunu güçlendirerek belli başlı ilkeler, teknolojiler ve denetimler sunarak verilerinizi, uygulamalarınızı ve altyapınızı olası tehditlere karşı korur ve güvenliğimizi sağlar.
Performans: Gelelim performans konusuna… En büyük bulut hizmetleri, dünya çapındaki güvenli veri merkezleri ağında çalışmaktadır. Bu veri merkezleri düzenli olarak, hızlı ve verimli bilgi işlem donanımlarının en son sürümüne yükseltilir. Bu sayede ise tek bir kurumsal veri merkezine göre, uygulamalarda daha düşük ağ gecikme süresi ve daha fazla ekonomik ölçeklendirme vb. avantajlar sunmaktadır.
Bulut Bilişim Dağıtım Modelleri
Bulut dağıtım hizmetlerini/modellerini üç başlık altında inceleyeceğiz. Bunlar: “Genel”, “Özel” ve “Hibrit” Bulut.
Genel Bulut: Public Cloud yani Genel Bulut modeli, Bulut Bilişim dağıtımının en yaygın yoludur. Burada, sunucular ve depolama gibi bulut kaynakları, üçüncü taraf bulut hizmeti sağlayıcılarına aittir. Bunlar tarafından işletilerek internet üzerinden sunulmaktadır. Bir bulut hizmeti sağlayıcısının SaaS (konumuzun devamında göreceğiz) uygulamalarından tutunda sanal makinelere, yalın donanımlara ve altyapı/geliştirme platformlarına kadar bilişim kaynaklarını genel internet üzerinden kullanıcılara sunulmuş bir bulut bilişim türüdür. Bu hizmet isteğe bağlı olarak, genellikle saatlik veya dakikalık olarak sağlanmaktadır, ancak bazı hizmetlerin uzun vadeli olarak ayarlanabileceğini de belirtelim.
Günümüzde birçok kuruluş bilişim altyapılarını genel buluta taşıyor. Bunun başlıca nedeni ise: bu bulut hizmetinin esnek ve ölçeklenebilir olması. Bunun yanı sıra iş yükü gereksinimlerini de karşılayacak şekilde ayarlanması örnek olarak verilebilir. Bazı kuruluşlarında şirketlerinin içerisindeki altyapılara ilişkin harcamaları azatmaya çalışıyor olduğunu da belirtelim. Avantajlarını ise: Düşük maliyetli olmasını, bakım gerekmediğini ve yüksek güvenlikli olarak belirtmemiz yararlı olacaktır.
Özel Bulut: Private Cloud olarak karşımıza gelen Özel Bulut ise, Tek bir işletme veya kuruluş tarafından kullanılan bulut bilişim kaynaklarıdır. Bazı şirketlerin, kendi özel bulutlarını barındırması için üçüncü taraf bir hizmet sağlayıcısı ile çalışabilir olduğunu belirtelim. Bu modelde hizmetler ve altyapı özel bir ağ üzerinden sağlanmaktadır. Bulut, şirket içi altyapının erişim denetimi, güvenliği ve kaynak özelleştirmesiyle esneklik, ölçeklenebilirlik ve hizmet sağlama kolaylığı dahil, bulut bilişimin birçok avantajını bir araya getiriyor.
Özel bulutlar genellikle devlet, finans kuruluşları ve kritik operasyonlara sahip diğer orta-büyük ölçekli kuruluşlar tarafından kullanılmaktadır. Çok daha fazla esneklik, denetim ve ölçeklenebilir olması ise Özel Bulut’un avantajları arasındadır. Yukarıda bahsettiğimiz Genel Bulutun yerine bazı şirketler ise Özel Bulutu seçiyor. Nedenine gelecek olursak Özel Bulutun yasal düzenlemelere uyumluluk gereksinimlerini karşılamada daha kolay bir/tek yol olmasıdır. Diğerleri ise iş yüklerinin gizli belgeler, fikri mülkiyet, kişisel veriler, tıbbi kayıtlar, finans verileri vb. diğer hassas verilerle ilgili olması nedeniyle Özel Bulutu tercih etmektedirler.
Hibrit Bulut: Hibrit Bulut ise, genel ve özel bulutu birbirine bağlamaktadır. (veri ve uygulama paylaşımına olanak tanıyan bir teknoloji aracılığıyla) Bu model, kuruluşlara daha büyük esneklik/dağıtım seçeneği, güvenlik, uyumluluk ve mevcut altyapıdan daha fazla değer elde etme vb. birçok avantaj getirmektedir. Hibrit bulut modeli herhangi bir kuruluşun özel bulut hizmetlerini ve genel bulutlarını kuruluşun uygulamalarının ve iş yüklerinin çalıştırılacağı tek bir esnek altyapıya bağlar. Amacı ise kısaca, genel ve özel bulut kaynaklarından oluşan bir karma oluşturmak olduğunu belirtelim. Esnek olmasının yanı sıra kolaylık sunması ve uygun maliyetli olmasınıda unutmamak gerek.
Bulut Bilişim Servis Modelleri
Bu kısımda ise servis modellerini yani: “SaaS”, “PaaS”, “IaaS” ve “Sunucusuz Bilişimi” göreceğiz.
Hizmet Olarak Yazılım: (SaaS) Bulut tabanlı yazılım veya bulut uygulamaları olarak bilinmektedir. SaaS, yazılım uygulamalarını internet üzerinden isteğe bağlı olarak ve çoğunlukla bir abonelik aracılığıyla dağıtma yöntemidir. Çözümlerine gelecek olursak, günümüzde ticari yazılımlar için birincil teslim modelidir diyebiliriz. Özel amaçlı sektör ve departman uygulamalarından tutunda güçlü kurumsal yazılım veritabanı ve yapay zeka yazılımlarına kadar yüzbinlerce SaaS çözümü vardır.
Microsoft Outlook, Hotmail veya Yahoo! Mail gibi bir e-posta hizmetleri kullandıysanız eğer bir Hizmet Olarak Yazılım (SaaS) türü kullanmışsınız demektir. SaaS’da kullanıcılar bulut tabanlı uygulamalara bağlanarak kullanıyor. Bunlara Microsoft Office yazılımlarını örnek olarak verebiliriz. 1
Hizmet Olarak Platform: (PaaS) Geliştirme ekipleri için isteğe bağlı olarak ortam sunmaktadır. PaaS, yazılım uygulamaları geliştirmek bununla birlikte test etmek, teslim etmek ve yönetmek üzere yukarıda da bahsettiğimiz üzere isteğe bağlı bir ortam sağlayan bir hizmettir. Hizmet olarak Platform sayesinde bulut sağlayıcı, sunucular, ağlar, depolama, işletim sistemleri ve yazılımlar gibi bunlara ek olarak veritabanları dahil her şeyi veri merkezinde barındırmaktadır. Burada geliştiriciler, uygulamaların çalıştırılması, bakımı ve güncellenmesi vb. ihtiyaç duydukları sunucuları ve ortamları "hızlandırmak" için bir menüden kolayca seçim yaparlar.
Hizmet Olarak Altyapı: (IaaS) Gelelim IaaS yani Hizmet Olarak Altyapı servisine. IaaS Bulut bilgi işlem hizmetlerinin en temel kategorisidir diyebiliriz. Burada, isteğe bağlı olarak kullandıkça öde modeliyle temel bilgi işlem, depolamanın yanı sıra ağ kaynakları sunan bir hizmettir. IaaS aşırı kaynak satın alma ihtiyacını azaltır. Hizmet olarak Altyapıda, her kaynak ayrı bir hizmet bileşeni olarak sunulur ve bu sayede yalnızca ihtiyacınız olan kaynağı kullandığınız sürece ücret ödersiniz. IaaS Avantajları ise;
- İnovasyon yapmanıza ve yeni uygulamaları kullanıcılara daha hızlı sunmanıza yardımcı olur.
- Güvenliğinizi iyileştirir ve İş sürekliliğini ve olağanüstü durum kurtarmayı geliştirir.
Sunucusuz Bilişim: Son olarak gelelim sunucusuz bilişim hizmetine. PaaS ile örtüşmektedir. Altyapıyı yönetme ihtiyacını ortadan kaldırarak geliştiricilerin uygulamaları daha hızlı bir şekilde oluşturmasını sağlar. Sunucusuz Bilgi İşlem, gerekli altyapıyı otomatik olarak sağlar ve ölçeklendirerek yönetir. Ek olarak sunucusuz, yalnızca istek tabanlı olarak uygulama kodunu çalıştırır ve istek sayısına göre otomatik olarak destekleyici alt yapıyı büyütmek ve küçültmek üzere ölçekler.
Bu sisteme “sunucusuz” denmesinin nedenine gelecek olursak, altyapı sağlama ve yönetim ile ilişkili görevlerin geliştirici için görünmez olmasıdır diyebiliriz. Sağladığı en önemli avantajlar ise: Altyapı yönetimi gerekmez. Dinamik ölçeklenebilir olması. Pazara daha hızlı sunma. Kaynakların daha verimli kullanılması. Gibi örnekleri sayabiliriz.3