Ters psikoloji, bir kişinin yapmak istemediği eylemi yapmasını sağlamak amacıyla kullanılan bir manipülasyon tekniğidir. Bu teknik, insanların özgürlüklerini kaybettiklerini veya kontrol edildiklerini hissettikleri durumlarda işe yarar. Çünkü insanlar, özerkliklerini göstermek ve kontrol duygusunu arttırmak için baskı altında oldukları davranışın tam tersini yapmaya eğilimlidir.
Ters psikolojinin çeşitli formları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Hedef davranışı yasaklamak: Bu formda, istenilen davranışın yapılmasını engellemek için yasaklanır. Örneğin, bir ebeveyn çocuğuna “Bu kitabı okuma” diyerek onu okumaya teşvik edebilir.
- Hedef davranışı gerçekleştirme yeteneğini sorgulamak: Bu formda, istenilen davranışın yapılmasını sağlamak için kişinin bunu yapabileceğine dair şüphe uyandırılır. Örneğin, bir arkadaş başka bir arkadaşına “Sen zaten o sınava giremezsin” diyerek onu çalışmaya motive edebilir.
- Hedef davranışın tersini teşvik etmek: Bu formda, istenilen davranışın yapılmasını sağlamak için tam tersi önerilir. Örneğin, bir satıcı müşteriye “Bu ürünü almayın, size uygun değil” diyerek onu almaya ikna edebilir.
Ters psikoloji bazen olumlu sonuçlar doğurabilir. Örneğin, kişinin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olabilir veya motivasyonunu arttırabilir². Ancak ters psikolojiyi kullanmadan önce dikkatli olmak gerekir. Çünkü ters psikoloji aynı zamanda olumsuz sonuçlar da doğurabilir. Örneğin, kişinin güvenini zedeleyebilir, ilişkilerine zarar verebilir veya istenmeyen davranışları pekiştirebilir³.
Ters psikolojiyi kullanan biriyle başa çıkmak için ise şu adımları izleyebilirsiniz:
- Ne yaptığını fark edin: Ters psikolojiyi kullanan kişiye karşı savunmasız kalmamak için onun ne yaptığını anlamaya çalışın. Bunu yapmak için söyledikleriyle yaptıkları arasındaki tutarsızlıklara dikkat edin.
- Seçeneklerinizi düşünün: Ters psikolojiyi kullanan kişiye nasıl tepki vereceğinizi belirlemek için seçeneklerinizi değerlendirin. Bu seçeneklerden bazıları şunlardır:
- Daha fazla bilgi isteyin: Ters psikolojiyi kullanan kişiye neden böyle söylediğini veya ne istediğini sorarak onun gerçek niyetini ortaya çıkarmaya çalışın.
- Davranışlarını fark ettiğinizi söyleyin: Ters psikolojiyi kullanan kişiye bunun farkında olduğunuzu ve bundan hoşlanmadığınızı ifade ederek onu durdurmaya çalışın.
- Bahsettiklerinden farklı bir eylemi takip edin: Ters psikolojiyi kullanan kişiye karşı gelmek yerine, onun söylediği şeyden farklı bir seçeneği tercih ederek onu şaşırtın.
Kısaca ters psikoloji hakknda bahsetmek istediklerim bunlar. Umarım faydalı olmuştur.